 TÜRK KAHRAMANI
Grigoriy GURKİN
(1870-1937)
Türkçe ön adı ile Çoros Gurkin, Sadece Altay Türklerinin değil "Sibirya’daki bütün Türk boylarının" çok iyi tanıdıkları ve hatta efsaneleştirdikleri bir önderidir.
Onu dünyaya tanıtan ressamlığı olsa da Çoros Gurkin aynı zamanda bir Türkolog ve etnograftır. Günümüz Sibirya Türkleri için Gurkin’in başka bir önemli yönü de bağımsızlık kahramanı olmasıdır.
Gurkin 1870’te Altay’da Ulalu Curt’a bağlı Caş Tura’da doğmuştur. Misyonerlerin Altay’da açtığı okulu bitirmiştir. 1897’de Petersburg’daki resim akademisine gitmek için çalışsa da geç kaldığı için kabul edilmemiştir. Ressam İ.İ. Şişkin ile tanışan Gurkin 8 ay kadar onunla birlikte kalmış ve ondan ders almıştır. 1899’da Petersburg Resim Akademisine sınavsız alınmıştır. 4 yıllık eğitimini tamamlayan Gurkin, daha sonraları Altay Masallarını derlemeye başlar. 1926 yılında Rus şair G.Vyatkin ile birlikte Altay Masallarını yayımlar. (G.Vyatkin, Ç. Gurkin, Altayskie Skazki, Novosibirsk 1926)
4000’e yakın eseri bulunan Gurkin’in en önemli eseri ise “Han Altay” adlı tablosudur. 1907’de yaptığı bu resim yüzünden 1937’de “Pantürkist ressam” olarak suçlanır ve öldürülür. 1917 devriminden sonra Gurkin ve Altaylı aydınlar Ruslara karşı çalışmalara girerler. Sibirya’daki bütün Türk boylarını içine alacak “Karakorum” adında bağımsız bir devlet kurmaya niyet ederler. Hatta bu amaçla küçük bir ordu oluştururlar. Bu girişimin devamı gelmeyince Gurkin 1919 yılında önce Moğolistan’a daha sonra ise 1921 yılında onu bağırlarına basacak olan Tuvalıların arasına gider. Gurkin’in Sibirya Türkleri için düşündüğü devletin içinde Tuvalılarda bulunmaktaydı. 1940 lara kadar devam eden “Pantürkist” hareketin ilk yolbaşçılarından olan Gurkin bu gün sadece Altaylılar tarafından değil Tuvalılar tarafından da bu yüzden sevilmektedir.
Gurkin 1936’da yani 29 yıl sonra Han Altay’ı tekrar yapmıştır. 1907’de yapılan tabloda bazı değişiklikler vardır. Tabloda yapılan bu değişiklikler ise gerçek hayatta nesilleri tüketilen Türklerin dramının yansımasıdır aslında. 1936’da yaptığı tabloda Altaylar’da kanatları açmış olan kartal yoktur artık. Çam ağacı iyice cılız bir haldedir ve küçük fidanlarda yok olmuştur. Bunlarla birlikte Çamın hemen yanı başında bir başka çam daha büyümüştür (Ruslar)1937’de öldürülmüştür. Suçu doğal olarak “Pantürkist” olmaktır. Resimleri de “Pantürkist sanat eserleridir”
Zaten 1937-1938’de Türk boyları arasında yetişmiş olan tüm aydınlar Ruslar için “Pantürkisttir” Dağ başında çoban olarak yaşamak dururken neden bilim adamı, sanatkar, siyasetçi olsunlar ki ?
O yıllarda pek çok bilim adamının eserleri “Pantürkist Kitap” olarak kabul edilerek cezalandırılmıştır. Türk aydınlanmasının bütün temsilcileri gibi Gurkin’inde ortadan kaldırılması gerekliydi.
GURKİN’İN BAZI ÖNEMLİ TABLOLARI
1. HAN ALTAY 1907
2. HAN ALTAY 1936
ŞAMAN DANSI TABLOSU 1895
ALTAY TÜRKLERİ 1920
TUVA TÜRKLERİ 1924
ALTAY TÜRK KIZI
Yayin Tarihi: 16 Mart 2008
KAYNAK :
Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 4, Güz 1997 TDK Yayınları
http://irbis.asu.ru/docs/altai/art/gurkin/gurkin.html |
